Việt Nam cũng không phải ngoại lệ. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đến nay đã 3 lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành với tổng mức giảm 1,5 - 2%.
Ngày 30/9/2020, NHNN tiếp tục điều chỉnh giảm lãi suất điều hành chính sách tiền tệ. Đây là lần thứ 3 trong năm, NHNN ra quyết định giảm lãi suất. Lần điều chỉnh gần đây nhất là ngày 1/8/2020, trước đó là ngày 16/3/2020.
Cụ thể, giảm lãi suất tái cấp vốn từ 4,5%/năm xuống 4,0%/năm. Lãi suất tái chiết khấu từ 3,0%/năm xuống 2,5%/năm. Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng từ 5,5%/năm xuống 5,0%/năm. Giảm lãi suất chào mua giấy tờ có giá thông qua nghiệp vụ thị trường mở từ 3,0%/năm xuống 2,5%/năm.
Việc NHNN nới lỏng chính sách tiền tệ, có thể thúc đẩy giảm lãi suất huy động, chi phí vốn của các Ngân hàng thương mại (NHTM). Từ đó, lãi suất cho vay cũng được giảm, giúp đưa vốn vào nền kinh tế.
Tuy nhiên, lãi suất giảm nhưng điều kiện không giảm chuẩn, đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp đang khó khăn sẽ càng khó hơn trong việc tiếp cận vốn. Vì vậy, lãi suất có giảm về 0% thì cũng không có ý nghĩa gì với họ.
Cần hiểu rõ, NHTM cũng là doanh nghiệp, kinh doanh với mục đích thu lợi nhuận. Để đồng hành, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, họ chấp nhận cắt bỏ một phần lợi nhuận, nhưng không thể hi sinh tất cả. Do đó, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của NHTM đều là chính sách có điều kiện. Những khách hàng tốt là doanh nghiệp đáp ứng đủ các điều kiện chuẩn sẽ được giảm lãi suất để tăng tính cạnh tranh.
Trừ những trường hợp thuộc diện “phải giảm” theo quy định, những khách hàng doanh nghiệp còn lại hoặc phải chấp nhận lãi cao, hoặc không được vay vốn.
Điều này cho thấy, chính sách tiền tệ không có nhiều tác dụng trong tình hình hiện nay. Lãi suất dù giảm thêm bao nhiêu lần đi nữa cũng chưa hẳn là tin vui đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh.
Ngoài ra, thanh khoản hệ thống ngân hàng hiện nay đang rất dồi dào. Bằng chứng là, liên tiếp 3 tháng gần đây, NHNN đã không thực hiện bơm/hút ròng trên thị trường mở. Lãi suất liên ngân hàng qua đêm vẫn duy trì ở mức thấp, khoảng 0,11%/năm. Khả năng cao là các NHTM không phát sinh nhu cầu vay vốn từ NHNN, trong khi vẫn tiếp tục nhận tiền gửi của khách hàng thay vì cho vay vào nền kinh tế.
Như vậy, việc giảm lãi suất điều hành của NHNN không có nhiều tác động đến lãi suất trên thị trường mà chỉ phản ánh nỗ lực đồng hành, hỗ trợ nền kinh tế trong thời kỳ khủng hoảng.
