Hàng trăm đầu sách luyện đề, kỹ năng, bổ trợ
Việc chuẩn bị sách vở cho con tưởng chừng đơn giản, nhưng với nhiều phụ huynh, đây lại là một áp lực không nhỏ. Bên cạnh bộ sách giáo khoa do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, thị trường hiện nay tràn ngập các loại sách bài tập, luyện đề, sách kỹ năng... đến từ nhiều nhà xuất bản khác nhau. Sự đa dạng này khiến phụ huynh khó lòng phân biệt được đâu là sách thực sự cần thiết, đâu chỉ mang tính tham khảo, và đâu là sản phẩm thiên về mục đích thương mại.
 |
Phụ huynh tại Hà Nội “hoa mắt” giữa hàng trăm đầu sách tham khảo hè cho con.
Thực tế cho thấy, nhiều gia đình tranh thủ kỳ nghỉ hè để mua sách cho con học trước chương trình hoặc chuẩn bị sớm cho năm học 2025–2026. Tuy nhiên, chính vì sự chủ động đó mà không ít người rơi vào trạng thái bối rối khi đối mặt với quá nhiều lựa chọn.
Chị Mai (quận Ba Đình, Hà Nội), phụ huynh có con chuẩn bị vào lớp 6, chia sẻ: "Tôi đã tham khảo danh mục sách giáo khoa do nhà trường công bố. Thế nhưng khi đến nhà sách, tôi như lạc vào mê cung, hàng trăm cuốn sách luyện đề, sách kỹ năng, sách bổ trợ được bày kín kệ. Tôi rối như tơ vò, không biết cái nào thực sự cần cho con, cái nào chỉ là tài liệu tham khảo. Mua thiếu thì lo con không theo kịp bạn bè, mua thừa thì lãng phí".
Sự phân hóa trong hệ thống sách hiện nay là một thực trạng dễ thấy. Ngoài sách giáo khoa bắt buộc, thị trường còn có hàng loạt ấn phẩm đi kèm, từ sách bài tập bổ sung cho từng môn học đến tài liệu luyện thi học sinh giỏi, thi vào lớp 10, thi tốt nghiệp THPT. Đáng nói, không phải tất cả những loại sách này đều được nhà trường hoặc giáo viên khuyến nghị một cách rõ ràng.
Một nguyên nhân khác khiến phụ huynh hoang mang là do nhiều trường học công bố chậm và minh bạch danh mục tài liệu học tập cần thiết. Mỗi lớp, mỗi giáo viên lại có thể có yêu cầu riêng, dẫn đến tình trạng thiếu đồng bộ. Một học sinh lớp 5A có thể dùng sách hoàn toàn khác với học sinh lớp 5B dù học cùng trường. Điều này không chỉ khiến phụ huynh gặp khó khăn khi chuẩn bị tài liệu cho con ôn luyện thêm trong kỳ nghỉ hè.
Không ít phụ huynh chia sẻ, họ phải thường xuyên theo dõi các nhóm học tập trên mạng xã hội, hỏi han phụ huynh các lớp khác để tìm thông tin về những đầu sách "hot" hoặc nên có cho con. Tuy nhiên, việc chạy theo xu hướng đôi khi lại dẫn đến lãng phí không cần thiết.
Chị Hương, phụ huynh học sinh tại quận Cầu Giấy (Hà Nội), cho biết: "Năm ngoái, tôi chi hơn một triệu đồng để mua sách tham khảo cho con, nhưng đến cuối năm chỉ sử dụng được khoảng một nửa. Mua ít thì sợ thiếu tài liệu học, mua nhiều lại lo lãng phí. Cứ đến mùa sách là tôi lại thấy áp lực".
Dễ loạn thông tin, học thiếu định hướng
Theo các chuyên gia giáo dục, việc sử dụng sách tham khảo và sách bổ trợ cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Lạm dụng hoặc lựa chọn không phù hợp không chỉ khiến phụ huynh tốn kém mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập của học sinh.
Cô giáo Đỗ Minh Thúy (Trường THCS Trưng Vương, Phú Thọ) chia sẻ: "Để học sinh nắm vững kiến thức cơ bản, phụ huynh chỉ cần chuẩn bị đầy đủ sách giáo khoa và sách bài tập theo chương trình chính thức. Sách tham khảo có thể giúp mở rộng kiến thức, nhưng nếu sử dụng tràn lan và không đúng mục đích, các em rất dễ bị rối loạn thông tin và học tập thiếu định hướng".
Đồng quan điểm, cô Lan Anh (giáo viên tiểu học tại Hà Nội) nhấn mạnh: "Phụ huynh nên tỉnh táo, không nên mua sách theo trào lưu hoặc số lượng. Sách tham khảo chỉ nên được lựa chọn khi thực sự phù hợp với năng lực và nhu cầu của học sinh. Mua quá nhiều sách không những gây lãng phí mà còn khiến học sinh bị quá tải, dễ mất hứng thú với việc học".
Ở góc độ chuyên môn, ông Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội cho biết, sự thiếu thống nhất trong việc lựa chọn và đề xuất sách tham khảo giữa các trường, các giáo viên đang tạo ra sự lộn xộn và không công bằng trong tiếp cận tài liệu học tập.
Việc mỗi trường, mỗi giáo viên tự đưa ra yêu cầu về sách bổ trợ riêng khiến phụ huynh khó nắm bắt, học sinh khó đồng bộ tài liệu, và có nguy cơ dẫn đến chênh lệch về chất lượng học tập giữa các lớp.
Ông cũng lưu ý: "Sách giáo khoa là tài liệu cốt lõi, còn sách tham khảo chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ. Quá lệ thuộc vào sách ngoài chương trình sẽ khiến học sinh sa đà vào luyện thi, học tủ, dẫn đến mất khả năng tư duy độc lập và phát triển toàn diện".
Trước thực trạng "loạn sách" như hiện nay, giới chuyên môn cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành giáo dục, nhà trường và phụ huynh để xây dựng một định hướng sử dụng sách học tập rõ ràng và hợp lý. Việc công khai sớm và minh bạch danh mục tài liệu học tập cần thiết là yếu tố then chốt để giảm bớt gánh nặng cho phụ huynh.
Bên cạnh đó, phụ huynh cũng nên tham khảo ý kiến giáo viên trực tiếp giảng dạy, tìm hiểu kỹ năng lực và nhu cầu học tập thực tế của từng học sinh sẽ giúp lựa chọn sách phù hợp và hiệu quả. Điều quan trọng nhất là học sinh được tiếp cận đúng tài liệu, đúng mục tiêu và không bị quá tải trong hành trình học tập.
