Một chế độ ăn giàu chất xơ có nhiều lợi ích sức khỏe tiềm ẩn, bao gồm giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và đái tháo đường type 2. Đó là bởi vì chất xơ có thể giúp giảm cholesterol và kiểm soát lượng đường trong máu.
Thêm chất xơ vào chế độ ăn uống có thể giúp giải quyết các vấn đề như táo bón, trĩ và tiêu chảy. Chất xơ thường được tìm thấy trong đậu, ngũ cốc, rau và trái cây. Tuy nhiên không phải loại chất xơ nào cũng tốt cho sức khỏe nếu ăn nhiều, trong đó phải kể tới chất xơ chế biến sẵn.
Mới đây, chuyên san Gastroenterology (Mỹ) đã công bố nghiên cứu về nguy cơ ung thư gan của chế độ ăn nhiều chất xơ lên men ở chuột. Nghiên cứu phát hiện nguy cơ mắc ung thư gan ở những con chuột bị khuyết tật bẩm sinh là rất cao khi chúng ăn chế độ ăn giàu chất xơ lên men. Máu của những con chuột này cũng có hàm lượng axit mật cao.
Ăn nhiều chất xơ chế biến sẵn không tốt cho sức khỏe, thậm chí còn gây ung thư gan. Ảnh minh họa
Dựa trên dữ liệu này, các nhà nghiên cứu cho rằng việc kiểm tra nồng độ axit mật có thể giúp dự đoán nguy cơ ung thư gan. Những người có mức axit mật cao hơn có thể cần phải thận trọng về lượng thực phẩm chứa nhiều chất xơ chế biến sẵn.
Chất xơ là loại carbohydrate cung cấp một số lợi ích sức khỏe nhất định cho cơ thể nhưng không cung cấp nhiều calo. Nguồn thực phẩm giàu chất xơ là phần quan trọng của chế độ ăn uống lành mạnh và có thể ngăn ngừa nhiều bệnh tật. Chất xơ tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm trái cây và rau quả. Một số loại chất xơ khác như chất xơ hòa tan và không hòa tan đem lại những lợi ích sức khỏe khác nhau.
Mặt khác, chất xơ có thể lên men là các loại chất xơ mà vi khuẩn đường ruột có thể lên men và phân hủy. Các nhà sản xuất thực phẩm đôi khi thêm chất xơ tinh chế cao, có thể lên men vào thực phẩm chế biến sẵn.
Brian Power, chuyên gia dinh dưỡng giải thích với Medical News Today: “Kỹ thuật chế biến thực phẩm có thể làm cho chất xơ lên men, có nghĩa là nó sẽ bị vi khuẩn đường ruột phân hủy và tạo ra nhiều sản phẩm phụ tốt cho sức khỏe”.
Ví dụ về thực phẩm chế biến có chứa chất xơ có thể lên men bao gồm đồ ăn vặt và ngũ cốc bổ sung chất xơ. Nhưng thực phẩm chứa chất xơ có thể lên men không phải là lựa chọn lành mạnh cho tất cả mọi người. Một số người như người có nguy cơ bị ung thư gan, có thể cần phải thận trọng với chế độ ăn nhiều chất xơ có thể lên men.
Theo American Cancer Society, ung thư gan gây ra hơn 700.000 cái chết trên toàn thế giới mỗi năm. Tiến sĩ Yiing Lin, bác sĩ phẫu thuật gan của Trung tâm Ung thư Siteman tại Đại học Washington ở St. Louis (Mỹ) nói: “Ung thư gan ngày càng nghiêm trọng ở Mỹ và được dự đoán là căn bệnh ung thư gây tử vong cao thứ 3 trong thập kỷ này”.
Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra những con chuột mắc tắc nghẽn hệ thống cổng gan bẩm sinh, tác động đến lưu lượng máu và trao đổi máu giữa gan và phần còn lại của cơ thể. Những con chuột này có nguy cơ mắc bệnh ung thư gan cao hơn. Khi chúng ăn chế độ giàu chất xơ lên men, nguy cơ phát triển ung thư gan sẽ tăng lên.
Mặc dù rất khó để nghiên cứu kỹ lưỡng về tắc nghẽn hệ thống cổng gan ở người, các nhà nghiên cứu có thể kiểm tra nồng độ axit mật. Họ đã xem xét nồng độ axit mật ở những người đàn ông bị ung thư gan và so sánh với người không bị, nồng độ axit mật ở người bị ung thư gan gấp đôi đối với người bình thường.
Điều này cho thấy việc kiểm tra nồng độ axit mật có thể hữu ích trong việc dự đoán ung thư gan. Tiếp theo, các nhà nghiên cứu xem xét lượng chất xơ tổng thể và nguy cơ ung thư gan liên quan ở người. Ở những người đàn ông có nồng độ axit mật cao, ăn nhiều chất xơ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư gan.
Tiến sĩ Yiing Lin lưu ý: “Các phát hiện trên được nghiên cứu ở chuột mắc tắc nghẽn hệ thống cổng gan. Ở người, các trường hợp tắc nghẽn hệ thống cổng gan bẩm sinh không phổ biến, nhưng những bệnh nhân xơ gan rất hay mắc chứng bệnh này. Những phát hiện trong nghiên cứu có thể giúp bệnh nhân bị bệnh gan và giảm nguy cơ ung thư gan bằng cách thay đổi chế độ ăn uống hoặc các biện pháp can thiệp khác”.
Nhiều nghiên cứu cần được thực hiện thêm để chuyên gia có thể thực sự hiểu chế độ ăn giàu chất xơ chế biến ảnh hưởng như thế nào đến nguy cơ ung thư gan.
Điều thứ nhất, dữ liệu là từ các nghiên cứu trên chuột, chứ không phải trên người. Hạn chế thứ 2 là dữ liệu từ người tham gia nghiên cứu chỉ từ nam giới, nghĩa là các chuyên gia cần phải xem xét nhiều đối tượng hơn. Các nhà nghiên cứu cũng chưa phân biệt giữa các chất xơ trong nghiên cứu trên con người. Điều này có nghĩa là cần nghiên cứu thêm để khẳng định liệu chất xơ có thể lên men góp phần vào nguy cơ ung thư gan hay không. Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng cần nghiên cứu sâu hơn về tỷ lệ mắc bệnh gan bẩm sinh và tác động của chúng đến ung thư gan.
Theo tìm hiểu, hiện nay ung thư gan là ung thư đứng đầu tại Việt Nam, trong đó 90% số ca ung thư gan là ung thư biểu mô tế bào gan. Các triệu chứng lâm sàng sớm nhất của ung thư gan thường không điển hình và dễ bị bỏ qua. Phát hiện sớm ung thư gan đối với nhóm nguy cơ cao là một trong những giải pháp giúp giảm gánh nặng ung thư biểu mô tế bào gan. Khi được phát hiện sớm, các liệu pháp điều trị hiệu quả cho ung thư gan giai đoạn sớm như phẫu thuật cắt gan hay ghép gan cải thiện đáng kể cơ hội sống cho bệnh nhân.
