Đáng chú ý, liên quan đến sai phạm này, nhiều người đặt câu hỏi về việc vì sao các Ngân hàng có thể dễ dàng “rót” hàng nghìn tỷ cho những dự án “ma”.
Ngân hàng cho vay "dễ dãi"?
 |
Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã ban hành báo cáo số 2099/BC-TTCP ngày 2-12-2020 về những sai phạm của Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) liên quan đến Khu đất vàng hơn 6.200m2 tại TP. HCM.
Cụ thể, Thanh tra Chính phủ phát hiện, giai đoạn từ 2010 – 2015 Vinafood 2 không thực hiện lập lại phương án sắp xếp 4 cơ sở nhà đất tại địa chỉ số 33 Nguyễn Du, số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh, phường Bến Nghé, quận 1, TPHCM theo quyết định 09 năm 2007 của Thủ tướng để trình cấp có thẩm quyền thẩm định, trình Thủ tướng quyết định.
Vinafood2 đã hợp tác cùng Công Ty TNHH Thương Mại Dịch Vụ Xây Dựng Việt Hân Sài Gòn (Công ty Việt Hân) lợi dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với 4 khu đất này để lập dự án “khống”, rồi mang đi thế chấp ngân hàng và vay 518 tỷ đồng từ Ngân hàng Techcombank để trả nợ cho các công ty con.
Trong quá trình hợp tác với Công ty Việt Hân, thông qua chiêu thức thoái vốn nhà nước bốn lô đất tại địa chỉ số 33 Nguyễn Du và số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh đã bị Công ty Việt Hân mua lại. Sau đó Việt Hân Sài Gòn lập hồ sơ dự án đầu tư “khống” mang tên The Goldmark Preminum Tower. Các công ty trong dự án này đã ký hợp đồng tín dụng ngắn hạn với gói vay của ngân hàng Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và được giải ngân ngay khoảng 6.308 tỷ đồng.
Khoản vay này được Công ty Việt Hân Sài Gòn chi cho các công ty con, gồm: Công ty cổ phần Bạch Minh Long, Công ty cổ phần Supreme Power, Công ty cổ phần Đầu tư Thuận Nha, Công ty cổ phần Clover Peak, Công ty cổ phần Đầu tư Thanh Man, Công ty cổ phần Đầu tư Song Phú.
Khi các khoản vay và lãi trả cuối kỳ này đến hạn sẽ được chuyển sang chi nhánh ngân hàng khác để giải ngân và cho vay mới. Việc này được lặp đi lặp lại nhiều lần, số tiền vay lần sau lớn hơn lần trước.
Khi đoàn thanh tra liên ngành vào cuộc kiểm tra, tất cả công ty này đã chủ động đề nghị dùng tài sản khác để thế chấp. Đó là các bất động sản tại dự án khu dân cư lô 9A2 khu 9A+B, khu chức năng số 9 Đô thị mới Nam TP. HCM, tại xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, thuộc sở hữu của Công ty CP Đầu tư và phát triển bất động sản Việt Liên Á làm tài sản bảo đảm thay thế cho 4 thửa đất số 33 Nguyễn Du, 34-36-42 Chu Mạnh Chinh.
Thanh tra Chính phủ khẳng định, dự án trên không tồn tại, không có thủ tục xin lập dự án, không có phê duyệt dự án của các cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, việc thế chấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay ngân hàng hàng nghìn tỷ đồng nói trên vi phạm các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Chính sách tín dụng, Quy trình lõi cấp tín dụng, Quy chế phán quyết cấp tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần.
Qua đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng thanh tra toàn diện hoạt động cấp tín dụng trong giai đoạn từ 2013 đến nay và các khoản vay liên quan tới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản trên đất tại 4 cơ sở nhà đất (33 Nguyễn Du và 34-36-42 Chu Mạnh Trinh). Đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân liên quan tới sai phạm.
Ngân hàng cần khẩn trương "bịt lỗ hổng"
Trước sự việc trên, nhiều người đặt câu hỏi về việc vì sao các Ngân hàng có thể dễ dàng “rót” hàng nghìn tỷ cho những dự án “ma”. Thực tế, về mặt pháp luật hiện các quy định làm cơ sở pháp lý cho hoạt động cấp tín dụng dự án của các ngân hàng thương mại đối với các chủ đầu tư là rất rõ ràng và chặt chẽ bao gồm các quy định điều kiện thế chấp, trình tự thủ tục, hồ sơ cho vay.
Điều này đặt ra hàng loạt những nghi vấn trong việc chấp hành các quy định pháp luật đối với chính sách tín dụng, quy trình lõi cấp tín dụng, quy chế phán quyết cấp tín dụng của ngân hàng này… khi thực hiện giải ngân cho các dự án “ma” hiện nay cũng như dự án của Vinafood2 và Công ty Việt Hân.
Theo chuyên gia tài chính, thời gian qua đã có nhiều bài học trong việc dễ dãi xét duyệt hồ sơ cho vay tại các ngân hàng gây hậu quả nghiêm trọng. Nhưng điều này đến nay nhiều ngân hàng vẫn cố tình phớt lờ.
Để giải quyết vấn đề trên, theo chuyên gia tài chính yêu cầu cấp thiết trước mắt đặt ra đối với ngành ngân hàng là cần sớm có giải pháp bít những “lỗ hổng” để không còn những vụ án như thời gian vừa qua.
Cụ thể, đối với bản thân các ngân hàng, cần nâng cao vai trò của Ban kiểm soát, thành viên độc lập của HĐQT. Ban kiểm soát phải làm việc độc lập với các thành viên HĐQT để sớm có biện pháp ngăn chặn những sai phạm, tránh để đến khi cơ quan chức năng qua thanh tra, kiểm tra mới phát hiện thì đã muộn.
Cùng với đó, Ngân hàng nhà nước cần có cơ chế để theo dõi kiểm soát các hoạt động thanh kiểm tra nội bộ của các ngân hàng thương mại. Phải ban hành bộ quy tắc về đạo đức kinh doanh trong ngân hàng và phải thực hiện nghiêm chỉnh. Đồng thời, Ngân hàng nhà nước cần phải rà soát hoàn thiện các quy định pháp luật, đẩy mạnh hoạt động giám sát thanh tra các ngân hàng một cách chặt chẽ hơn...
