Mùa Trung thu năm nay chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ trong thói quen mua sắm bánh trung thu của người tiêu dùng Việt Nam. Theo số liệu mới nhất từ nền tảng phân tích dữ liệu Metric, chỉ trong vòng một tháng (từ 24/8 đến 22/9), gần 800.000 chiếc bánh trung thu đã được đặt mua qua 4 sàn thương mại điện tử lớn, đem về tổng doanh thu lên tới 51,7 tỷ đồng.
Sự tăng trưởng này không chỉ phản ánh xu hướng tiêu dùng chuyển sang các kênh online mà còn làm nổi bật những thách thức đang đặt ra cho thị trường bánh trung thu truyền thống vốn quen thuộc.
Thị trường bánh Trung thu trực tuyến bùng nổ
Theo thống kê của Metric, TikTok Shop hiện là sàn thương mại điện tử có doanh số bán bánh trung thu cao nhất, đạt gần 30 tỷ đồng chỉ trong 1 tháng, chiếm hơn một nửa tổng doanh thu của cả 4 sàn. Shopee xếp thứ hai với 20,5 tỷ đồng, trong khi Tiki và Lazada lần lượt ghi nhận doanh số thấp hơn rất nhiều, lần lượt là 34,6 triệu đồng và 1,3 tỷ đồng.
 |
| Hành vi tiêu dùng của người mua dần thay đổi từ offline sang online? |
Dữ liệu cũng cho thấy, người tiêu dùng ưu tiên mua các loại bánh có giá dưới 200.000 đồng/cái. Cụ thể, nhóm bánh có giá từ 50.000 đến 100.000 đồng mang về hơn 15,5 tỷ đồng doanh thu, nhóm từ 100.000 đến 200.000 đồng đạt trên 14 tỷ đồng. Ngay cả nhóm bánh giá rẻ từ 10.000 đến 50.000 đồng cũng thu về hơn 10,5 tỷ đồng, phần lớn trong đó do TikTok Shop chiếm lĩnh với 8,1 tỷ đồng doanh thu.
Điều đặc biệt là nhóm bánh Trung thu cao cấp, giá từ 2 triệu đồng trở lên, không ghi nhận bất kỳ giao dịch nào trên các sàn thương mại điện tử. Điều này cho thấy người tiêu dùng đang có xu hướng tiết kiệm hoặc lựa chọn các sản phẩm phù hợp với ngân sách phổ biến, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế chưa hồi phục hoàn toàn.
Các doanh nghiệp sản xuất bánh truyền thống lâu năm như Kinh Đô, Lâm Thủy, Tân Dân Lợi và Thanh Dung vẫn chiếm phần lớn thị phần doanh số trên sàn. Trong đó, Kinh Đô dẫn đầu với 34,1% doanh số, Lâm Thủy chiếm 26,2%, Tân Dân Lợi 17,9% và Thanh Dung 9,4%. Các thương hiệu khác như Phan Farm, Tân Huê Viên, Hữu Nghị Food chỉ chiếm dưới 3%.
Sản phẩm bánh nướng có giá từ 35.000 đến 55.000 đồng của các thương hiệu như Tiệm Xuân Tùng và Lâm Thủy được mua nhiều nhất. Ngoài ra, combo bánh mochi trứng muối giá 100.000 - 130.000 đồng cũng rất được ưa chuộng, cho thấy người tiêu dùng có xu hướng tìm kiếm các loại bánh đa dạng, mới lạ.
Trong khi thị trường trực tuyến phát triển, các điểm bán bánh trung thu truyền thống trên các tuyến phố lại rơi vào tình trạng ế ẩm. Ghi nhận cho thấy nhiều cửa hàng phải áp dụng chương trình khuyến mãi “mua 1 tặng 1”, giảm giá 10 - 20% cho khách mua số lượng lớn, thậm chí tặng kèm lồng đèn, nhưng lượng khách vẫn rất thưa thớt. Nguyên nhân được cho là do thời tiết mưa lớn và tâm lý e ngại ra đường của người tiêu dùng.
Trên mạng xã hội năm nay cũng không còn hiện tượng quảng cáo rầm rộ bánh trung thu “nhà làm” như các năm trước. Nguyên nhân là do cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử phạt các điểm sản xuất không đủ điều kiện về an toàn thực phẩm. Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM khẳng định, bánh trung thu tự làm chỉ nên để ăn tại nhà, không khuyến khích kinh doanh đại trà vì tiềm ẩn rủi ro sức khỏe.
Người tiêu dùng “đổi gu” mua bánh
Sự tăng trưởng đột biến của doanh số bánh trung thu trên các sàn thương mại điện tử phản ánh xu hướng chuyển dịch hành vi tiêu dùng trong bối cảnh công nghệ số ngày càng phát triển và thói quen mua sắm trực tuyến được nâng cao, đặc biệt là từ sau đại dịch COVID-19. Người tiêu dùng hiện ưu tiên sự tiện lợi, đa dạng sản phẩm và dễ dàng so sánh giá cả ngay trên nền tảng online.
Kinh tế thế giới và Việt Nam trong thời gian gần đây chịu ảnh hưởng nhiều bởi áp lực lạm phát và chi phí sinh hoạt tăng cao. Điều này khiến nhóm khách hàng trung lưu và thu nhập thấp có xu hướng thắt chặt chi tiêu, lựa chọn các sản phẩm bánh trung thu giá phải chăng, phù hợp túi tiền thay vì các sản phẩm cao cấp đắt đỏ. Đây là lý do chính khiến nhóm bánh có giá dưới 200.000 đồng/cái chiếm phần lớn doanh thu.
Các doanh nghiệp bánh Trung thu truyền thống lâu đời vẫn giữ được thị phần nhờ thương hiệu uy tín và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, xu hướng tiêu dùng dịch chuyển mạnh sang online đang tạo áp lực cạnh tranh lớn đối với các cửa hàng bánh trung thu truyền thống, đặc biệt các cửa hàng nhỏ lẻ không đầu tư hoặc không có khả năng chuyển đổi số.
Ngoài cạnh tranh từ thương mại điện tử, yếu tố thời tiết, đặc biệt các đợt mưa lớn kéo dài mùa Trung thu, cũng ảnh hưởng tiêu cực đến lượng khách tại các cửa hàng truyền thống. Bên cạnh đó, sự kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan quản lý về an toàn thực phẩm khiến thị trường bánh “nhà làm” gần như đóng băng, giảm nguồn cung đa dạng và cạnh tranh giá.
Dự kiến trong các mùa Trung thu tiếp theo, thương mại điện tử sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị phần bánh trung thu với các chiến lược quảng bá, chương trình khuyến mãi hấp dẫn và đa dạng hóa sản phẩm phù hợp nhiều đối tượng khách hàng. Các doanh nghiệp truyền thống cần đẩy mạnh chuyển đổi số, cải tiến sản phẩm và chú trọng marketing trực tuyến để giữ chân khách hàng và mở rộng thị trường.
Bánh Trung thu không chỉ là sản phẩm mùa vụ mà còn là biểu tượng văn hóa gắn liền với phong tục Tết trung thu của người Việt. Việc phát triển thị trường bánh trung thu qua kênh online giúp kích thích tiêu dùng, tạo thêm việc làm và thúc đẩy sự phát triển của ngành bánh kẹo trong nước.
