Cuộc kiểm tra của Bộ Công Thương dẫn tới việc thu hồi 10 giấy phép xuất khẩu gạo, trong đó trường hợp Công ty Sunrise (184 đường Nguyễn Hữu Thọ, xã Nhà Bè, TP. Hồ Chí Minh).
Tháng 4/2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quản lý ngành xuất khẩu gạo khi Bộ Công Thương thực hiện Công điện số 21/CĐ-TTg của Thủ tướng về điều hành thị trường lúa gạo. Thông báo số 83/TB-BCT công bố việc thu hồi 10 giấy phép kinh doanh xuất khẩu gạo, trong đó trường hợp Công ty TNHH Sunrise Ins nổi lên như một trường hợp điển hình nhất.
Theo Nghị định 107/2018/NĐ-CP, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo thuộc loại giấy phép kinh doanh có điều kiện, yêu cầu doanh nghiệp không chỉ đáp ứng điều kiện tại thời điểm cấp phép mà còn phải duy trì liên tục trong suốt quá trình hoạt động.
Thu hồi 10 giấy phép kinh doanh xuất khẩu gạo, trong đó trường hợp Công ty TNHH Sunrise Ins và 9 trường hợp khác
Trong 10 trường hợp bị xử lý, 9 doanh nghiệp vi phạm điểm d, Khoản 1, Điều 8 (không xuất khẩu gạo trong 18 tháng liên tục), trong khi Sunrise bị áp dụng điểm đ cùng khoản - không duy trì đáp ứng điều kiện kinh doanh. Đây là hai mức độ vi phạm khác biệt về bản chất: nhóm đầu vi phạm về hoạt động, nhóm sau vi phạm về năng lực.
Công văn số 600/XNK-NH ngày 25/6/2025 của Cục Xuất nhập khẩu gửi Sunrise chỉ rõ vi phạm cụ thể: “Không đáp ứng điều kiện về cơ sở vật chất, cụ thể là kho chứa và cơ sở xay, xát chế biến thóc gạo”, đặc biệt là tình trạng “cốt nền kho thành phẩm”. Đây không phải lỗi nhỏ trong vận hành mà là khiếm khuyết cơ bản về hạ tầng - yếu tố quyết định chất lượng bảo quản sản phẩm.
Về mặt kỹ thuật, cốt nền kho là yếu tố nền tảng quyết định khả năng bảo quản sản phẩm, chống ẩm mốc và duy trì chất lượng. Vi phạm này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa mà còn thể hiện sự suy giảm nghiêm trọng về năng lực cốt lõi của doanh nghiệp. Việc Sunrise được cấp phép hoạt động trong khi cơ sở vật chất xuống cấp đặt ra câu hỏi về hiệu quả của cơ chế tiền kiểm và hậu kiểm.
Cốt nền kho như ở Sunrise là yếu tố nền tảng quyết định khả năng bảo quản sản phẩm, chống ẩm mốc và duy trì chất lượng..
Thứ nhất, vai trò hậu kiểm, chiến dịch kiểm tra và xử lý thể hiện quyết tâm của lãnh đạo Bộ Công Thương trong việc đảm bảo kỷ cương pháp luật.
Thứ hai, vai trò tiền kiểm, đó là làm rõ quy trình thẩm định ban đầu và cơ chế giám sát định kỳ.
Và liệu các cơ quan địa phương đã thực hiện đúng trách nhiệm xác nhận điều kiện cấp phép?
Sự việc đặt ra nhiều câu hỏi còn bỏ ngỏ: Sunrise được cấp phép khi nào và bởi cơ quan nào? Tại thời điểm cấp phép, cơ sở vật chất có đạt chuẩn hay không? Nếu có, tại sao lại xuống cấp đến mức phải xử lý? Nếu không, lỗi thuộc về khâu nào trong quy trình thẩm định? Tất cả cần được làm rõ.
Vai trò của Sở Công Thương địa phương (cũ) trong việc thẩm định hồ sơ và giám sát định kỳ cũng cần được làm rõ. Và liệu có sự thiếu sót trong công tác quản lý của cấp địa phương hay là không?