Trong một lần tìm kiếm các bộ phim có món ăn Việt trên Google và ChatGPT, điều khiến tôi bất ngờ là kết quả nổi bật nhất vẫn là Mùi Đu Đủ Xanh – một tác phẩm được quay ở Pháp. Cảnh bà giúp việc dạy cô bé xào rau dù trở thành “huyền thoại” mạng xã hội, nhưng bản thân phim lại không phải sản phẩm do ngành điện ảnh Việt sản xuất trong nước. Trên truyền hình, bữa cơm gia đình xuất hiện lác đác và thường chỉ làm nền, giống như nồi canh chua ôi thiu trong Sống Chung Với Mẹ Chồng còn chẳng được quay cận cảnh.
 |
| Cảnh xào rau, ăn cơm trong Mùi Đu Đủ Xanh vẫn rất kinh điển. |
Những khoảnh khắc đẹp đẽ nhất của món Việt lại thường đến từ phim tài liệu, vlog du lịch hoặc TikTok. Nhưng con người là giống loài kể chuyện – human narrator – nên ẩm thực chỉ thực sự sống khi nó bước vào đời sống nhân vật, trở thành một phần cảm xúc, một phần ký ức trong các tác phẩm nghệ thuật. Đó là điều điện ảnh Việt vẫn còn nợ khán giả.
Trong khi đó, Hàn Quốc có thể xem là “huyền thoại PR ẩm thực” qua phim ảnh. Tôi thuộc lòng hàng chục món Hàn chỉ nhờ xem phim: từ kimbap, tteokbokki cho đến mì lạnh, mì tương đen. Dù nhân vật đang thất tình hay cãi nhau, họ vẫn ăn ngon lành trước ống kính, tạo nên sức hấp dẫn khó cưỡng. Có những video tổng hợp riêng cảnh ăn uống trong phim Hàn, và không ít người – giống tôi – từng bật xem chỉ để ăn cơm cho ngon miệng.
Không thể quên cơn sốt jjapaguri sau Parasite, cho thấy ẩm thực nếu được đặt đúng chỗ trong câu chuyện sẽ lan tỏa mạnh mẽ đến mức nào. Văn hoá Hàn đã chứng minh một điều: món ăn không chỉ nuôi cơ thể, mà còn nuôi trí tưởng tượng và thúc đẩy kinh tế sáng tạo.
Việt Nam hoàn toàn có thể làm điều tương tự. Chỉ cần thêm vài cảnh quay, món bánh tráng trộn có thể hiện lên sống động qua ánh mắt học sinh sau giờ tan lớp; câu hỏi “Đi ăn cơm tấm không?” hoàn toàn có thể trở thành câu thoại mở đầu cho một câu chuyện tình. Khi nhân vật khó khăn, một bát thịt kho trứng ăn chịu cũng có thể trở thành chi tiết đắt giá, đầy chân thật và cảm xúc.
Ẩm thực Việt không chỉ ngon – nó còn mang chiều sâu tinh thần. Chúng ta bày tỏ yêu thương bằng đồ ăn: “Xuống ăn cơm” thay cho “Mẹ yêu con”, “Ăn gì chưa?” thay cho “How are you?”. Hàng xóm thân nhau bằng đòn chả lụa, chứ không chỉ bằng lời hỏi han. Món ăn là biểu tượng của sự kiên nhẫn, chia sẻ và tình cảm gia đình – những giá trị đủ sức tạo nên vô số câu chuyện điện ảnh chạm đến trái tim.
 |
| Món ăn Việt Nam. |
Thế nhưng để tìm hình ảnh món Việt được kể chỉn chu, tôi lại phải lật giở Miếng Ngon Hà Nội của Vũ Bằng. Những trang văn ấy khiến tôi thòm thèm, nhưng vẫn tiếc rằng món Việt chưa được kể thật đậm nét trên màn ảnh như nó xứng đáng.
Tôi tin rằng nếu chúng ta cho ẩm thực Việt một vị trí trong phim ảnh – như một nhân vật, một biểu tượng – người Việt xa xứ sẽ có thêm lý do để cày phim, còn các quán ăn Việt toàn cầu sẽ tự hào bật tivi cho khách xem và nói: “Đó, món Việt đấy!”. Và biết đâu, một ngày nào đó, thế giới sẽ thèm phở hay bánh mì theo cách họ từng phát cuồng.
Nguồn: Tiền Phong
