Tình trạng đất bỏ hoang, dự án “treo”, đầu cơ tích trữ bất động sản… đang khiến thị trường bất động sản (BĐS) méo mó, gây lãng phí tài nguyên, áp lực lên quy hoạch và tạo khoảng cách ngày càng lớn giữa người có nhu cầu thực và các nhóm đầu cơ. Để giải quyết tận gốc những bất cập này, tại Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã nhấn mạnh sự cần thiết phải siết chặt quản lý, áp thuế đất đai một cách hợp lý và công bằng.
Đánh thuế đất hoang: Cây gậy tài chính thúc đẩy sử dụng hiệu quả
Một trong những điểm nhấn trong chỉ đạo của Chính phủ là đề xuất thuế lũy tiến đánh vào đất bỏ hoang hoặc sử dụng không hiệu quả. Mức thuế có thể tăng dần theo thời gian để tạo áp lực tài chính buộc chủ đất đưa vào sử dụng đúng mục đích. Biện pháp này nhắm trúng nhóm đầu cơ, giữ đất chờ tăng giá hoặc chuyển nhượng nhằm trục lợi.
Tuy nhiên, chính sách cần được thiết kế chặt chẽ để không gây ảnh hưởng tiêu cực tới những người dân có nhu cầu thực tế, hoặc các mô hình tích tụ đất nông nghiệp đang được khuyến khích để phát triển sản xuất hiện đại.
 |
| Siết chặt quản lý và áp thuế đất đai sẽ giảm thiểu tình trạng thiếu minh bạch trong kinh doanh bất động sản, hạn chế dự án bỏ hoang. Ảnh: Phạm Hùng ( Nguồn: Báo Tiêu Dùng ) |
Phân loại đối tượng – Phân biệt rõ giữa đầu cơ và nhu cầu thực
Chính phủ yêu cầu phân nhóm rõ ràng giữa người sở hữu BĐS để ở và các cá nhân, tổ chức sở hữu nhiều BĐS nhưng không khai thác, đặc biệt tại các khu đô thị lớn. Những trường hợp gom đất nền, chờ sốt giá để bán lại hoặc để hoang nhiều năm sẽ phải chịu mức thuế cao hơn.
Việc tách bạch giữa thị trường sơ cấp (đấu giá đất, giao đất) và thứ cấp (mua bán chuyển nhượng) cũng là một nội dung quan trọng nhằm bảo vệ các giao dịch dân sự hợp pháp, đồng thời tránh lạm quyền, trục lợi trong công tác quy hoạch, thu hồi đất.
Pháp lý chặt, cơ sở dữ liệu minh bạch
Các chuyên gia như GS.TSKH Đặng Hùng Võ và TS Đặng Huy Đông đều cho rằng muốn chính sách đất đai hiệu quả, cần một hệ thống dữ liệu đồng bộ và cập nhật theo thời gian thực, từ đó xác định đúng hành vi đầu cơ, sở hữu chồng chéo và trục lợi.
Việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai sẽ là nền tảng để áp dụng các giải pháp công nghệ như AI, blockchain, giúp quản lý quá trình sử dụng đất một cách minh bạch, giám sát quy hoạch và xử lý sai phạm kịp thời.
Thiết kế chính sách linh hoạt, không đánh đồng
Bộ Tài chính đang xem xét nhiều kịch bản thuế BĐS, bao gồm:
- Thuế trên lãi chuyển nhượng nhà, đất (20%);
- Thuế tài sản đối với BĐS thứ hai trở đi;
- Thuế theo thời gian sở hữu (bán nhanh chịu thuế cao hơn)...
Tuy nhiên, các đề xuất này cần được cân nhắc để không làm giảm động lực đầu tư hợp pháp, đặc biệt là với người dân tích lũy nhà đất để cho thuê, cho con cái hoặc đầu tư dài hạn.
Quản lý hiệu quả đi đôi với phân quyền giám sát
Việc phân quyền cho chính quyền địa phương – đặc biệt là cấp xã – cần đi kèm với cơ chế giám sát độc lập từ trung ương và người dân, tránh tình trạng “vừa đá bóng vừa thổi còi” gây xung đột lợi ích. Địa phương là nơi gần dân nhất, nắm rõ thực trạng sử dụng đất nên đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sai phạm, hướng dẫn chuyển đổi hợp lý.
Áp thuế đất bỏ hoang và đầu cơ không phải để siết thị trường, mà để khôi phục giá trị thật của đất đai, đảm bảo công bằng tiếp cận tài nguyên cho người dân, đồng thời giúp Nhà nước có nguồn thu hợp lý và minh bạch. Nhưng để chính sách đạt hiệu quả, cần thiết kế thông minh, sát thực tế và quan trọng hơn cả – là thực thi công tâm.
