Xuất xứ từ thông tin phụ thành yếu tố quyết định
Nếu như trước đây, xuất xứ hàng hóa thường chỉ được xem là thông tin kỹ thuật phục vụ quản lý hoặc xuất nhập khẩu, thì nay đã trở thành yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và nhiều vụ gian lận thương mại bị phát hiện, câu hỏi “sản phẩm này được làm ở đâu” xuất hiện ngày càng thường xuyên tại siêu thị, chợ truyền thống và trên các sàn thương mại điện tử.
 |
Không dừng ở việc xác định quốc gia sản xuất, người mua còn quan tâm đến vùng nguyên liệu, chuỗi cung ứng, tiêu chuẩn sản xuất và khả năng đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế. Đặc biệt với các nhóm hàng thực phẩm, hàng cho trẻ em và sản phẩm tiêu dùng lâu dài, xuất xứ rõ ràng được xem như điều kiện tiên quyết.
Chị Nguyễn Thị Hồng (Hà Nội) cho biết, vài năm gần đây, việc đọc kỹ nhãn mác và kiểm tra nguồn gốc đã trở thành thói quen. “Tôi không còn mua hàng chỉ vì giá rẻ hay quen dùng. Những sản phẩm không rõ xuất xứ tôi thường bỏ qua, nhất là thực phẩm”, chị nói.
Người tiêu dùng “đặt chuẩn” theo thị trường toàn cầu
Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng gắn chặt với quá trình Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Khi hàng hóa trong nước phải cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm quốc tế, người tiêu dùng nội địa cũng bắt đầu áp dụng những tiêu chí tương tự như thị trường xuất khẩu.
Theo anh Trần Minh Tuấn, chủ một cửa hàng bán lẻ tại Hà Nội, nhiều khách hàng hiện nay đặt câu hỏi rất chi tiết về chứng nhận, tiêu chuẩn sản xuất và khả năng xuất khẩu của sản phẩm. “Có những câu hỏi mà trước đây chỉ doanh nghiệp xuất khẩu mới gặp”, anh Tuấn chia sẻ.
Việc mua sắm xuyên biên giới qua các nền tảng quốc tế cũng góp phần định hình kỳ vọng mới. Người tiêu dùng quen với việc tiếp cận thông tin minh bạch về nguồn gốc, trách nhiệm nhà sản xuất và tiêu chuẩn môi trường. Khi quay lại thị trường nội địa, họ mong muốn mức độ minh bạch tương tự.
Áp lực ngược buộc doanh nghiệp thay đổi
Sự khắt khe của người tiêu dùng đang tạo ra áp lực tích cực đối với doanh nghiệp trong nước. Không còn chuyện chỉ làm nghiêm túc cho hàng xuất khẩu, còn thị trường nội địa thì nới lỏng. Doanh nghiệp buộc phải chuẩn hóa chuỗi cung ứng, hồ sơ nguồn gốc và quy trình sản xuất ngay từ đầu.
Bà Phạm Thu Lan, tiểu thương kinh doanh nông sản chế biến tại Bình Dương, cho biết việc đáp ứng yêu cầu minh bạch ban đầu khá vất vả nhưng mang lại hiệu quả lâu dài. “Khi làm bài bản rồi, khách tin tưởng hơn và việc bán hàng cũng thuận lợi hơn”, bà nói.
Với các doanh nghiệp xuất khẩu, thị trường nội địa đang trở thành “bài kiểm tra sớm” cho các tiêu chuẩn quốc tế. Anh Đỗ Quang Huy, phụ trách kinh doanh một doanh nghiệp may mặc, thừa nhận người tiêu dùng trong nước hiện hỏi rất kỹ về nguồn gốc vải, điều kiện lao động và quy trình sản xuất.
Thách thức và cơ hội song hành
Dù mang lại nhiều tín hiệu tích cực, yêu cầu minh bạch xuất xứ cũng đặt ra không ít thách thức, nhất là với doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh. Chi phí truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa hồ sơ và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế là gánh nặng không nhỏ nếu thiếu sự hỗ trợ.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng đây là áp lực cần thiết để thị trường phát triển lành mạnh. Khi tiêu chuẩn nội địa tiệm cận tiêu chuẩn xuất khẩu, hàng Việt không chỉ chinh phục người tiêu dùng trong nước mà còn có nền tảng vững chắc để vươn ra thị trường toàn cầu.
Người tiêu dùng Việt, bằng sự lựa chọn ngày càng tỉnh táo, đang đóng vai trò quan trọng trong việc “lọc” hàng hóa ngay từ khâu xuất xứ, góp phần xây dựng một thị trường minh bạch và bền vững hơn.
TH
