Chức năng chính của phanh là giúp giảm tốc độ của xe thông qua tác động lên trục bánh khi xe đang chạy. Nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh nói chung là sử dụng tính ma sát tạo ra giữa hai bề mặt để làm chậm đến dừng hẳn trục bánh xe.
Hiện nay, phanh trên ô tô được chia làm hai loại chính và đặt tên theo cấu tạo của mỗi loại phanh. Bao gồm phanh tang trống (phanh đùm) và phanh đĩa.
Trong đó, phanh đĩa cấu tạo có ba phần chính gồm đĩa phanh, má phanh và cùm phanh. Đĩa phanh cũng được gắn với trục bánh và quay theo bánh xe. Đa phần các mẫu xe phổ thông hiện nay đều sử dụng phanh đĩa.
Ưu điểm đầu tiên của phanh đĩa đó là có một caliper có chức năng nhấn giày phanh. Giày phanh sẽ chạm vào đĩa làm giảm tốc độ của xe. Phanh đĩa được sử dụng phổ biến trên bánh trước của xe như ô tô và xe tải nhẹ. Phanh này có hiệu quả 60% - 80% để dừng xe. Không có quy định yêu cầu phanh đĩa chỉ được sử dụng trên bánh trước của xe. Với điều kiện, chỉ cần phanh đĩa có thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về hiệu suất phanh FMVSS 105. FMVSS 105 là tiêu chuẩn cho hiệu quả phanh trên MPV, xe tải hoặc xe buýt có tải trọng hơn 3500 Kg.
So với nhiều loại phanh khác thì phanh đĩa tản nhiệt nhanh hơn vì bề mặt của phanh đĩa tiếp xúc trực tiếp với không khí mở. Vì vậy, nhiệt sẽ dễ dàng chảy qua các đĩa và không làm cho nhiệt độ trên phanh đĩa không tăng. Ngoài ra, bề mặt tiếp xúc của không khí lớn hơn bề mặt ma sát do quá trình hãm. Phanh đĩa không gây ra hiện tượng kẹt nước giữa rãnh phanh và đĩa, nguyên nhân chính làm giảm lực phanh. Nước bị kẹt giữa giày phanh và đĩa được gọi là nước phai. Ngoài ra các hạt bụi, các hạt mịn của lớp lót phanh cũng sẽ được tự làm sạch. Vì vậy bên cạnh nhiều ưu điểm người dùng cũng nên nắm rõ một số nhược điểm để cân nhắc khi dùng và thay mới.
Do phần thiết kế hở nên dễ bị bám bụi bẩn và hoen gỉ. Ngoài ra, do sự ma sát lớn giữa bề mặt phanh và giày phanh nên thường tạo ra tiếng ồn.
So với các loại phanh khác thì chi phí lắp đặt cũng như thay thế và sửa chữa của phanh đĩa cao hơn nhiều nên ít tài xé lựa chọn. Đặc biệt, phanh đĩa không đạt hiệu quả như phanh tang trống vì phanh đĩa không có khả năng tự cấp năng lượng để đứng yên trong khi đỗ.
Trong khi đó, hệ thống phanh đĩa dễ bị bào mòn, hư hỏng khi phải thường xuyên di chuyển trên đoạn đường có nhiều cát hạt rơi vào trong. Thêm vào đó, phần má phanh đĩa dễ bị mài mòn tự nhiên do quá trình ma sát khiến má phanh bị chai lì và thậm chí không hoạt động hiệu quả.
