Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), thương mại điện tử đang trở thành động lực chủ đạo của thị trường bán lẻ Việt Nam. Năm 2024, quy mô thị trường đạt hơn 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước và chiếm gần 10% tổng mức bán lẻ. Chỉ trong 9 tháng năm 2025, doanh thu trên các sàn thương mại điện tử đã vượt 305,9 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 34%, dự báo cả năm có thể chạm mốc 39 tỷ USD.
 |
| |
Sự phát triển bùng nổ này phản ánh xu hướng dịch chuyển rõ rệt từ mua sắm trực tiếp sang tiêu dùng số. Tuy nhiên, đi kèm đà tăng trưởng là nhiều thách thức mới trong quản lý thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và kiểm soát gian lận.
Hiện nay, tại nhiều tuyến phố thương mại lớn như ở Hà Nội và TP HCM, hàng nghìn cửa hàng đã phải đóng cửa do chi phí cao và thay đổi hành vi người tiêu dùng. Hơn 5.500 hộ kinh doanh đã ngưng hoạt động trong nửa đầu năm 2025. Thay vì dạo phố và thử đồ, người dân ưu tiên mua hàng trực tuyến, lựa chọn tốc độ, sự tiện lợi và mức giá cạnh tranh. Điều này buộc các thương hiệu truyền thống phải chuyển hướng mô hình sang omnichannel - kết hợp cửa hàng trải nghiệm và bán hàng online để giảm chi phí vận hành.
Sự chuyển dịch còn thể hiện rõ trong lĩnh vực nông sản. Tại Tuần lễ Nông sản Việt 2025, nhiều phiên livestream đạt hiệu quả bất ngờ: gần 6 tấn gạo ST25 được bán trong 2 giờ, một con cá tầm 50 kg được đấu giá 102 triệu đồng trên nền tảng số. Theo Bộ Công Thương, đây là minh chứng cho sức mạnh của thương mại số trong kết nối trực tiếp nông dân – người tiêu dùng, giảm chi phí logistics và mở rộng thị trường.
Dù vậy, thương mại điện tử phát triển quá nhanh cũng kéo theo rủi ro lớn về hàng giả, hàng nhái. Trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường phát hiện 161 vụ vi phạm, thu giữ hàng hóa trị giá hơn 1 tỷ đồng. Các sản phẩm thời trang, điện tử, mỹ phẩm giả thường được bán tràn lan trên mạng xã hội và qua livestream, khiến người tiêu dùng khó phân biệt thật – giả.
Để thị trường phát triển bền vững, khung pháp lý đang được siết chặt. Luật Thương mại điện tử 2025 (dự kiến áp dụng từ 2026) sẽ yêu cầu định danh người bán bằng VNeID, tài khoản thanh toán chính chủ và tăng trách nhiệm của sàn TMĐT trong kiểm soát nguồn gốc hàng hóa. Các gian hàng vi phạm phải bị gỡ trong vòng 24 giờ nếu phát hiện bán hàng giả.
Lực lượng Quản lý thị trường tại các địa phương cũng đang tăng cường kiểm tra kho hàng, điểm tập kết và hoạt động kinh doanh online. Nhiều vụ vi phạm lớn đã bị phát hiện như kho chứa 30.000 vòng bi giả mạo thương hiệu SKF tại Hà Nội hay các cửa hàng thời trang livestream bán hàng nhái thương hiệu tại Hải Phòng.
 |
| Lực lượng Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh kiểm tra, xử lý một hộ kinh doanh hàng hóa giả mạo trên nền tảng mạng xã hội. |
Các chuyên gia cho rằng ngoài siết chặt pháp lý, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ, nhân lực và trang thiết bị để giám sát các giao dịch trực tuyến. Đồng thời, cần hoàn thiện Luật Giao dịch điện tử và Luật Bảo vệ người tiêu dùng theo hướng tăng trách nhiệm của nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.
Trong bối cảnh TMĐT tiếp tục dẫn đầu tăng trưởng khu vực, việc tạo ra một môi trường minh bạch, an toàn, chống gian lận là điều kiện tiên quyết để thương mại điện tử Việt Nam phát triển bền vững, bảo vệ doanh nghiệp chân chính và xây dựng niềm tin lâu dài cho người tiêu dùng.
Nguồn: Báo Nhân Dân
