Từng tự nhận mình là "người bạn trên hết" của Tổng thống Trump và thường xuyên xuất hiện bên cạnh ông chủ Nhà Trắng, nay Elon Musk đang dần tạo khoảng cách với ông Trump khi cho biết sẽ chấm dứt vai trò "nhân viên chính phủ đặc biệt" để dành nhiều thời gian hơn cho các công ty của mình.
Vỡ mộng
Dù mối quan hệ giữa ông Musk và ông Trump vẫn được các quan chức Nhà Trắng mô tả là tốt, nhưng chính ông Musk thừa nhận mình đã vỡ mộng với Washington và giờ đây ông phải rời chính quyền ông Trump.
Sự thất vọng của ông xoay quanh những trở ngại trong nỗ lực thay đổi bộ máy quan liêu liên bang - một cỗ máy cồng kềnh, phức tạp và khó lay chuyển.
Không ai có thể phủ nhận sức ảnh hưởng của ông Musk trong những ngày đầu của chính quyền ông Trump. Với đội ngũ Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE), ông đã mạnh tay cắt giảm chi tiêu, thúc đẩy sa thải hàng chục ngàn nhân viên liên bang và thậm chí yêu cầu nhân viên chính phủ phải liệt kê "5 thành tích mỗi tuần" nếu không muốn bị sa thải.
Trong bài đăng ngày 28-5 trên mạng xã hội X, ông Musk chính thức xác nhận thời gian làm việc của mình với chính quyền đang đi đến hồi kết, đồng thời cảm ơn ông Trump vì đã trao cho ông "cơ hội cắt giảm các khoản chi tiêu lãng phí". Ông cũng khẳng định: "Sứ mệnh của DOGE sẽ chỉ được củng cố theo thời gian khi nó trở thành một lối sống trong toàn bộ chính phủ".
Bình luận ấy thể hiện rõ tham vọng cải tổ bộ máy liên bang. Nhưng khi tham vọng đối mặt thực tế, mọi thứ không dễ như ông Musk tưởng. Khi nói về nỗ lực thay đổi bộ máy quan liêu, ông Musk nhấn mạnh hồi tháng trước rằng việc cắt giảm 1.000 tỉ USD chi tiêu liên bang là điều khả thi, "nhưng đó là một chặng đường dài phía trước, và các vị biết đấy, nó thực sự khó khăn".
Ông nói với các phóng viên tại Nhà Trắng: "Nội các và Quốc hội Mỹ sẵn sàng chịu đựng bao nhiêu đau đớn?". Tuần này trên báo Washington Post, ông Musk thừa nhận rằng việc cố gắng cải thiện tình hình ở Washington là "một cuộc chiến khó khăn".
Hồi tháng 2, tại Hội nghị Hành động chính trị bảo thủ (CPAC), ông Musk gây chú ý khi cầm chiếc cưa máy trên tay và tuyên bố: "Đây là lưỡi cưa cho bộ máy quan liêu". Ông khẳng định "việc tiết kiệm hàng tỉ USD chỉ trong một giờ" đôi khi là điều thật dễ dàng.
Thế nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Đội ngũ DOGE của ông Musk đã nhiều lần phóng đại những nỗ lực tiết kiệm chi phí của mình, tung ra những tuyên bố sai lệch về việc chấm dứt các hợp đồng liên bang, sau đó buộc phải xóa bỏ.
Trump - Musk rạn nứt
Ông Musk đã khiến ông Trump "say mê" cho đến khi... một số tiêu đề trên báo chí về hoạt động của DOGE, cùng với lời phàn nàn từ các nghị sĩ và quan chức nội các, trở nên khó làm ngơ.
Theo nguồn thạo tin, rạn nứt xảy ra khi ông Trump biết được từ bài báo của New York Times hồi tháng 3 về việc ông Musk sắp nhận được thông tin nhạy cảm về Trung Quốc tại cuộc họp ở Lầu Năm Góc. Ông Trump - người trước đó đã nhiều lần né tránh các câu hỏi về khả năng xung đột lợi ích của ông Musk - đã tỏ ra không hài lòng.
Các dấu hiệu rạn nứt xuất hiện rõ hơn khi ông Musk tham gia chuyến công du Trung Đông cùng Tổng thống Trump trong tháng này. Theo các quan chức Nhà Trắng, trước chuyến đi, ông Musk đã phản đối thỏa thuận giữa Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) và một công ty đối thủ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo về việc xây trung tâm dữ liệu tại Abu Dhabi, với hy vọng rằng Công ty xAI của ông sẽ có cơ hội tham gia.
Trong chuyến đi, ông Trump hầu như không nhắc đến tên ông Musk công khai. Các quan chức nước ngoài tại vùng Vịnh dường như quan tâm đến đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông Steve Witkoff hơn là ông Musk. Tại cung điện Lusail ở Qatar ngày 14-5, ông Musk không được ưu ái hay tiếp đón riêng, mà phải chờ đợi cùng những người khác như một khách mời bình thường.
Trong 90 ngày đầu tiên của chính quyền ông Trump, một số trợ lý Nhà Trắng cảm thấy chính quyền gần như bị ông Musk "khống chế". Nhưng gần đây vai trò có phần mờ nhạt của tỉ phú này đã cho thấy sự thay đổi hoàn toàn so với ảnh hưởng áp đảo mà ông từng nắm giữ trong giai đoạn đầu.
Trước khi rời chính quyền ông Trump, ông Musk còn công khai chỉ trích dự luật chi tiêu và cải cách thuế mà Tổng thống Trump đề xuất, cho rằng điều đó đi ngược lại mục tiêu giảm thâm hụt. "Dự luật này phá hoại công việc mà đội ngũ DOGE đang thực hiện" - ông Musk nói thẳng trên Đài CBS. Đây là lần hiếm hoi ông thể hiện rõ sự không đồng tình với chính sách của ông Trump.
Dù rời đi song dấu ấn của tỉ phú Musk vẫn được cảm nhận rõ rệt tại Washington D.C thông qua hoạt động của DOGE. Trong khi đó, về mối quan hệ với ông Trump, nếu ban đầu họ là đồng minh thân thiết thì giờ đây mối quan hệ ấy đang trải qua thử thách lớn.
