Hoa ban là loài hoa đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, chỉ khoe sắc khi hoa mận, hoa đào đã phai dần trên các triền đồi. Hoa ban nở rộ khắp các bản vùng cao cũng là lúc đồng bào dân tộc Thái tranh thủ đi nương hái về hái đầy “ếp” (gọi là giỏ) để chế biến thành các món ngon cho gia đình, hoặc đem ra chợ bán.
Hoa ban được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn khác nhau, như: hoa ban xào, hoa ban nấu canh, hoa ban đồ xôi, làm nộm hoa ban với măng đắng...Tùy theo sở thích của mỗi người để chế biến hoa ban cho hợp khẩu vị.
 |
| Vào tháng 2 âm lịch hoa ban đua nở khắp các triền đồi, dọc theo quốc lộ 6 thuộc TP. Sơn La cũng dễ dàng nhìn thấy những nhành hoa bán trắng tinh khôi bung nở. |
Là người thường lên rừng hái hoa ban về bán ở các chợ cóc phường Chiềng Cơi, TP.Sơn La, chị Đinh Thị Nhu chia sẻ: “Cứ đến mùa hoa ban bung nở, tôi lại mang ếp lên rừng hái về bán kiếm thêm thu nhập. Sau khi hái về, tôi chia hoa ban thành những túm nhỏ đựng trong túi nilon bán với giá 10.000 đồng/túi. Hoa ban được nhiều người ưa thích, bởi các món ăn chế biến từ hoa ban đều có mùi vị đặc trưng riêng biệt”.
 |
| Đồng báo Thái chuẩn bị chế biến món hoa ban nộm. |
Trong các món ăn được chế biến từ hoa ban, phải kể đến món nộm hoa ban. Nộm hoa ban là món ăn thanh mát, có hương vị đậm đà, chế biến nhanh không cần cầu kỳ, chính vì vậy được rất nhiều gia đình ưa thích.
Chị Hà Thị Hiến sinh sống ở bản Chậu, phường Chiềng Cơi (TP.Sơn La, tỉnh Sơn La), cho biết: “Để làm món nộm hoa ban, nguyên liệu phải có hoa ban, măng đắng, rau thối, lạc, cá suối...Cách làm nộm hoa ban như sau: Luộc hoa ban chín để nguội, trộn tương, giềng và các gia vị như muối, ớt, tỏi, rau mùi tàu, rau húng, rau mùi, bột hạt mắc khén, thịt cá nướng xé nhỏ; trộn nhẹ nhàng đều tay, đợi khoảng 15 - 20 phút cho ngấm là có thể bày ra đĩa thưởng thức”.
 |
| Đồng bào dân tộc Thái tỉnh Sơn La thường lên rừng hái hoa ban về chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Trong đó phải kể đến món nộm hoa ban. |
Theo chị Hiến, mặc dù món nộm hoa ban chế biến đơn giản nhưng người chế biến phải khéo làm mới ngon. Khi nộm hoa ban phải có nhiều loại rau trộn với nhau thì mới tạo ra hương vị đặc trưng riêng biệt. Có nhiều người chế biến nộm hoa ban chỉ biết luộc hoa ban và cho muối, mì chính, ớt trộn đều sau đó bày ra đĩa thưởng thức. Với cách làm nộm hoa ban như vậy sẽ không tạo ra được mùi thơm, khi ăn sẽ mất ngon”.
 |
| Chế biến món hoa ban nộm phải có đủ gia vị như: Lạc, măng đắng, rau thối, cái suối... |
 |
| Ớt, tỏi, mác khén... là các gia vị cần phải có trong chế biến món nộm hoa ban. |
Các món ăn chế biến từ hoa ban được bà con đồng bào Thái rất ưa chuộng và truyền từ đời này qua đời khác. Bây giờ, các món ăn từ hoa ban còn được đưa vào thực đơn các nhà hàng phục vụ du khách. Các món ăn chế biến từ hoa ban chính là đặc sản ẩm thực Tây Bắc mà không có nơi nào có.
Anh Nguyễn Đức Minh, du khách đến từ quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) cho biết: “Tại sao tôi chọn mùa hoa ban nở mới đưa gia đình đến Sơn La du lịch?, Vì tôi muốn cho vợ con được thưởng thức món ăn từ hoa ban dân dã này. Nói thật ở dưới Hà Nội muốn ăn món nộm hoa ban làm theo cách của người Thái khó lắm”. Anh Minh cũng cười đùa nói: “Có tiền mua nhưng không có chỗ bán nộm hoa ban nên phải lên Sơn La ăn thôi”.
 |
| Nộm hoa ban là món ăn có sự hòa quyện của nhiều vị chua, cay, mặn, đắng, ngọt, bùi, kích thích vị giác. |
Đến với vùng cao Tây Bắc nói chung và tỉnh Sơn La nói riêng trong tháng 2 âm lịch, bên cạnh việc thoả thích ngắm hoa ban khoe sắc khắp núi đồi, du khách đừng quên thưởng thức các món ăn chế biến từ hoa ban, những món ăn dân dã mang đậm hương vị của núi rừng, là đặc sản ẩm thực Tây Bắc nổi tiếng...
Theo Hà Tĩnh quê tôi
